హైదరాబాద్ రియల్ ఎస్టేట్: అద్దంలాంటి నిజాలు, ఆకాశమంత అవకాశాలు!
- Sutra Property
- 0
- Posted on
హైదరాబాద్ రియల్ ఎస్టేట్: అద్దంలాంటి నిజాలు, ఆకాశమంత అవకాశాలు!
1.0 పరిచయం: ఎదుగుతున్న నగరానికి రెండు ముఖాలు
హైదరాబాద్ నగరం ఒకవైపు ఆకాశాన్ని తాకే భవనాలతో, అద్భుతమైన అభివృద్ధి ప్రణాళికలతో ప్రపంచ దృష్టిని ఆకర్షిస్తోంది. నగరం యొక్క గ్రోత్, మార్కెట్ శరవేగంగా విస్తరిస్తున్నాయి. కానీ, ఈ వెలుగుల కిందే కొన్ని తీవ్రమైన సవాళ్లు, వ్యవస్థాగత లోపాలు నీడలా వ్యాపిస్తున్నాయి. ఈ ఆర్టికల్, కేవలం ఉపరితల విజయాలను మాత్రమే కాకుండా, లోతుగా పాతుకుపోయిన సమస్యలను కూడా విశ్లేషిస్తుంది.
అక్టోబర్ 24, 2025 తేదీన ప్రముఖ తెలుగు మరియు ఆంగ్ల వార్తాపత్రికలలో వచ్చిన కీలక కథనాల ఆధారంగా, హైదరాబాద్ రియల్ ఎస్టేట్ రంగం యొక్క వాస్తవ చిత్రాన్ని మీ ముందుంచుతున్నాం.
ఈ విశ్లేషణ, నగరం యొక్క భవిష్యత్తును నిర్దేశించే రెండు విభిన్న వాస్తవాలను ఒకేసారి చూపిస్తుంది: ఒకటి ఆశావహమైన గమనం, మరొకటి హెచ్చరిక చేస్తున్న సంక్లిష్టత.
2.0 టేక్అవే 1: ఆకాశమే హద్దుగా పెరుగుతున్న నగరం
హైదరాబాద్ నగరం ఇప్పుడు నిలువుగా (vertically) ఎదుగుతోంది. హైదరాబాద్ మహానగరాభివృద్ధి సంస్థ (HMDA) ఈ ఏడాది మొదటి 9 నెలల్లోనే ఏకంగా 77 బహుళ అంతస్తుల భవనాలకు అనుమతులు మంజూరు చేయడం ఈ ట్రెండ్కు నిదర్శనం. ఒకప్పుడు 20-30 అంతస్తుల నిర్మాణమే గొప్ప విషయంగా భావించే నగరంలో, ఇప్పుడు 60 అంతస్తుల నిర్మాణాలను దాటడం అనేది కేవలం ఇంజనీరింగ్ అద్భుతమే కాదు, పెట్టుబడిదారుల విశ్వాసానికి, మార్కెట్ పరిపక్వతకు ఒక స్పష్టమైన సూచిక.
“ఎంత ఎత్తులో ఉంటే అంత ప్రశాంతం” అనే ఒక కొత్త దృక్పథంతో, చాలామంది తమ నివాసాలు, కార్యాలయాల కోసం ఈ స్కైస్క్రేపర్ల వైపు ఆసక్తి చూపుతున్నారు. ముఖ్యంగా ఐటీ సెక్టార్ మరియు గండిపేట వంటి ప్రాంతాలలో రూపుదిద్దుకుంటున్న ఈ ఆకాశహర్మ్యాలు హైదరాబాద్ ఆర్థిక ప్రగతికి, భారీ పెట్టుబడులను ఆకర్షించడంలో దానికున్న శక్తికి నిలువుటద్దంగా నిలుస్తున్నాయి. కానీ, ఇది అభివృద్ధి నాణేనికి ఒకవైపు మాత్రమే.
3.0 టేక్అవే 2: భూ వివాదాలకు కొత్త అస్త్రం-రిజిస్ట్రేషన్లో కొత్త ‘మ్యాప్’ నిబంధన… కానీ సైన్యం సిద్ధంగా ఉందా?
హైదరాబాద్ రియల్ ఎస్టేట్ రంగాన్ని పట్టిపీడిస్తున్న అతిపెద్ద సమస్య భూ మోసాలు. ఒకే భూమికి ఇద్దరు యజమానులను సృష్టించే నకిలీ ‘బై నంబర్ల’ (by-numbers) దందా దీనికి ఒక ఉదాహరణ. రంగారెడ్డి జిల్లాలోని రామయ్య అనే వ్యక్తికి చెందిన భూమిని, దళారులు 222/1/1 అనే ఫేక్ బై నంబర్తో లక్ష్మయ్య పేరు మీద రిజిస్టర్ చేయడంతో, అసలు యజమాని కోర్టుల చుట్టూ తిరగాల్సిన దుస్థితి ఏర్పడింది.
ఈ సమస్యకు పరిష్కారంగా, ప్రభుత్వం కొత్త ‘భూ భారతి చట్టం’ కింద ఒక కీలక నిబంధనను తీసుకువచ్చింది. ఇకపై, ఏదైనా భూమి రిజిస్ట్రేషన్ సమయంలో సబ్డివిజన్ సర్వే మ్యాప్ను తప్పనిసరిగా జతచేయాలి. ఇది మంచి సంస్కరణే అయినప్పటికీ, దాని అమలులో ఒక పెద్ద సవాలు ఉంది: సర్వేయర్ల తీవ్ర కొరత. రాష్ట్రంలోని 612 మండలాలకు గాను, 330 మంది సర్వేయర్లు కూడా అందుబాటులో లేరు. ఈ సిబ్బంది కొరత, కొత్త చట్టం యొక్క ఉద్దేశాన్ని నీరుగార్చడమే కాకుండా, భూ లావాదేవీలలో అనిశ్చితిని కొనసాగించే ప్రమాదం ఉంది. అయితే, ఈ సమస్యను అధిగమించేందుకు ప్రభుత్వం మండలాల్లో 3,456 మంది లైసెన్స్డ్ సర్వేయర్లను నియమించే ప్రణాళికతో ముందుకు రావడం ఒక ఆశాకిరణం.
4.0 టేక్అవే 3: మరచిపోయిన నగరానికి 300 కోట్ల జీవనాడి- మారనున్న కంటోన్మెంట్ రూపురేఖలు!
ఏళ్లుగా మౌలిక సదుపాయాల సమస్యలతో సతమతమవుతున్న సికింద్రాబాద్ కంటోన్మెంట్ వాసులకు ఒక శుభవార్త. రాష్ట్ర రహదారి-1, జాతీయ రహదారి-4లపై ఎలివేటెడ్ కారిడార్ ప్రాజెక్ట్ కోసం 164 ఎకరాల సైనిక, రక్షణ శాఖ భూములను HMDAకు బదలాయించిన ఒప్పందంలో భాగంగా, సికింద్రాబాద్ కంటోన్మెంట్ బోర్డు (SCB)కు ₹303 కోట్లు విడుదలయ్యాయి.
ఈ నిధులను ప్రధానంగా రెండు ముఖ్యమైన పనులకు కేటాయించారు: భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థను (underground sewerage system) పూర్తిగా ఆధునీకరించడం మరియు కంటోన్మెంట్ గుండా ప్రవహించే రసూల్పూరా-హస్మత్పేట్, పికెట్ నాలాలను పునరుజ్జీవింపజేయడం. దీనివల్ల ఏళ్లుగా మురుగునీటి పొంగు, నీటి నిల్వ సమస్యలతో బాధపడుతున్న నివాసితులకు ఉపశమనం లభిస్తుంది. ఈ అభివృద్ధి పనులలో ప్రజల భాగస్వామ్యం ఉండాలని, టెండర్లను ఖరారు చేసే ముందు స్థానిక నివాసితుల అభిప్రాయాలను తీసుకోవాలని ఎమ్మెల్యే శ్రీ గణేష్ పిలుపునివ్వడం, పౌర-కేంద్రీకృత అభివృద్ధి దిశగా ఒక సానుకూల అడుగు.
5.0 టేక్అవే 4: హైకోర్టు హెచ్చరిక: ఇది “వసూళ్ల విప్లవం”!
నగరంలో అక్రమ నిర్మాణాల గురించి తెలంగాణ హైకోర్టు తీవ్రమైన వ్యాఖ్యలు చేసింది. ఈ ధోరణిని సూటిగా, ఘాటుగా విమర్శిస్తూ ఒక చారిత్రాత్మక వ్యాఖ్యను నమోదు చేసింది:
“ఒక్కోసారి ఒక్కో విప్లవం వస్తుంటుంది.. ప్రస్తుతం అక్రమ నిర్మాణాల వసూళ్ల విప్లవం కొనసాగుతోంది.”
ఈ అక్రమ కట్టడాలు కేవలం చట్ట ఉల్లంఘన మాత్రమే కాదని, అవి భవిష్యత్ తరాలకు పెను ముప్పు అని న్యాయస్థానం ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది. సరైన రోడ్లు, పార్కింగ్, నీటి సౌకర్యాలు లేకుండా నిర్మించే ఈ భవనాలు ఇరుగుపొరుగు మధ్య సంబంధాలను కూడా దెబ్బతీస్తున్నాయని పేర్కొంది. హైకోర్టు చేసిన ‘వసూళ్ల విప్లవం’ అనే వ్యాఖ్య కేవలం ఆరోపణ కాదు, ఆదిత్య కెడియా ఉదంతంలో ₹300 కోట్లకు పైగా విలువైన ప్రభుత్వ భూమి ఆక్రమణ రూపంలో అది వాస్తవ రూపం దాల్చింది.
ఒక సంచలనాత్మక ఘటనలో, ప్రముఖ రియల్టర్ ఆదిత్య కెడియా సంస్థ మంచిరేవులలో మూసీ నది సమీపంలో 3.03 ఎకరాల భూమిని ఆక్రమించినట్లు హైదరాబాద్ హైడ్రా నిర్ధారించింది. ఈ భూమి విలువ సుమారు ₹300 కోట్లకు పైగా ఉంటుందని అంచనా.
ఈ ఆక్రమణ విషయాన్ని మొదట ‘ఈనాడు’ పత్రిక ఈ ఏడాది మే నెలలో వెలుగులోకి తెచ్చింది. గతంలో మూసీ నది ప్రవాహానికి అడ్డుగోడ నిర్మించినందుకు గాను ఈ సంస్థపై 2023లో కేసు (FIR నెం: 1006/2023) కూడా నమోదైంది. తాజా పరిణామాల నేపథ్యంలో, హైడ్రా కమిషనర్ ఏవీ రంగనాథ్ రెండు వారాల్లోగా రీ-సర్వే నిర్వహించి, సరిహద్దులను గుర్తించి, జియో-కోఆర్డినేట్స్తో నివేదిక సమర్పించాలని గండిపేట తహసీల్దారును ఆదేశించారు.
పెట్టుబడిదారులకు హెచ్చరిక: ఇది కేవలం ఒక ఆక్రమణ కేసు కాదు, మార్కెట్కు ఇది ఒక తీవ్రమైన హెచ్చరిక. అధిక భూమి విలువలు, అధిక-స్థాయి నేరాలను ప్రేరేపిస్తున్నాయి. ఈ కేసులో ఒక ప్రముఖ, పేరున్న బిల్డర్ ప్రమేయం ఉండటం వల్ల, కేవలం బ్రాండ్ పేరును నమ్మడం ఎంత ప్రమాదకరమో స్పష్టమవుతోంది. పెట్టుబడిదారులు, కొనుగోలుదారులు తప్పనిసరిగా స్వతంత్ర విచారణ (independent due diligence) చేపట్టాలి. బిల్డర్ అందించిన పత్రాలతో సరిపెట్టుకోకుండా, భూమి యాజమాన్య హక్కులను, ముఖ్యంగా నదీ పరివాహక ప్రాంతాల వంటి పర్యావరణపరంగా సున్నితమైన జోన్లలో ఉన్న ఆస్తుల వివరాలను స్వయంగా ధృవీకరించుకోవడం ఇకపై తప్పనిసరి.
ఆక్రమణలు జరుగుతున్నప్పటికీ, మీడియా పాత్ర మరియు హైడ్రా వంటి అధికారిక సంస్థలు తీసుకుంటున్న కఠిన చర్యలు మార్కెట్లో జవాబుదారీతనం నెమ్మదిగానైనా బలపడుతోందనే నమ్మకాన్ని కలిగిస్తున్నాయి.
ఈ ఉదంతం, హైకోర్టు చెప్పిన “వసూళ్ల విప్లవం” యొక్క తీవ్రతను కళ్లకు కడుతోంది.
6.0 ముగింపు: అభివృద్ధి కూడలిలో నిలిచిన నగరం
ఈరోజు వార్తలను విశ్లేషిస్తే, హైదరాబాద్ నగరం ఒక కీలకమైన కూడలిలో నిలబడిందని స్పష్టమవుతోంది. ఒకవైపు, 60 అంతస్తుల ఆకాశహర్మ్యాల ఆకాంక్షలు; మరోవైపు, 300 కోట్ల రూపాయల విలువైన భూమిని ఆక్రమించే సాహసాలు. ఒకవైపు, భూ మోసాలను అరికట్టడానికి కొత్త చట్టాలు; మరోవైపు, ఆ చట్టాలను అమలు చేయడానికి అవసరమైన సిబ్బంది లేని వ్యవస్థాగత లోపాలు. ఒకవైపు, నిర్లక్ష్యానికి గురైన ప్రాంతాలకు అభివృద్ధి నిధుల ప్రవాహం; మరోవైపు, నగరం యొక్క నైతికతను ప్రశ్నించే అక్రమ నిర్మాణాల వరద.
ఈ గణాంకాలు, వివాదాలు చూశాక మన ముందున్న ప్రశ్న ఒక్కటే: మనం నిర్మిస్తున్నది గ్లోబల్ సిటీనా, లేక ఒక అధునాతన సమస్యల సముదాయమా?